ارگونومی صندلی دانشجویی – دانش آموزی

طراحی محصولات و تجهیزات آموزشی مطابق با استانداردها و با توجه به اصول ارگونومی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. با توجه به اینکه سلامت جسمی و ذهنی دانش آموزان و دانشجویان در محیط های آموزشی مورد توجه مدیران و مسئولان دانشگاهی کشور است، بی شک توجه به تولید تجهیزات و لوازم آموزشی برای استفاده این قشر از جامعه، حساسیت های خاصی را طلب می کند.
علم ارگونومی، تعریف بخصوص و مجزایی دارد؛ ارگونومی را به دو مفهوم کلی و جزئی برای هر یک از محصولات و تجهیزات آموزشی تعریف می کنند. شرکت شیدکو به عنوان یک مجموعه تخصصی و حرفه ای در زمینه طراحی و تولید تجهیزات آموزشی ویژه دانشگاه ها و مدارس، توجه خاصی به رعایت اصول ارگونومی تجهیزات و استانداردها داشته است. این شرکت با تکیه بر حدود 10 سال تجربه، توانسته است سهم قابل توجهی از این بازار را از آن خود نماید.

طراحی محصولات مبتنی بر اصول ارگونومی در شرکت شیدکو

رعایت ارگونومی محصولات، یکی از رسالت های این شرکت است که از ابتدای کار طراحی محصولات، مورد توجه قرار می گیرد. این شرکت، تعاریف ویژه ای برای ارگونومی محصولات آموزشی ارائه داده است و هم اکنون نیز شاهد آن هستیم که طراحی و تولید تجهیزات آموزشی بر همین اصل استوار است. پروژه ارگونومی آموزشی در شرکت شیدکو همچنان در حال اجرا است و به یک فعالیت پویا در واحد تحقیق و توسعه مبدل گشته است.

شرکت شیدکو، اصول ارگونومی را با دو هدف اصلی دنبال می کند

هدف اول ارگونومی:

افزایش کارایی و راندمان فعالیت های آموزشی در مدرسه و دانشگاه ها
تأثیرگذاری بسیار عالی کلام و نحوه تدریس استاد در دانشگاه یا آموزگاران در کلاس های مدرسه بر روی شاگردان
افزایش بهره وری فرد – سهولت کاربرد و افزایش ارتقای سطح آگاهی و یادگیری در محیط های آموزشی

هدف دوم ارگونومی:

افزایش ایمنی و سلامت اساتید، آموزگاران، دانشجویان و دانش آموزان

ویژگی های صندلی‌های دانشجویی و دانش آموزی ارگونومیک

ارتفاع صندلی دانشجویی – دانش آموزی، 41 تا 52 سانتی متر توصیه می شود.
سطح نشیمنگاه صندلی باید دارای طول و عرض 40 تا 48 سانتی متر باشد. برای افراد چاق، صندلی های پهن تر توصیه می شود.
رویه صندلی های دانشجویی و دانش آموزی باید از جنسی باشد که اصطلاحاً بتواند تنفس کند؛ لبه جلویی صندلی، گرد و لبه بیرونی آن، نرم باشد.
زاویه پشتی با کفی صندلی، حداقل 95 تا 110 درجه باشد.
عرض پشتی صندلی باید حداقل 32 تا 36 سانتی متر باشد.
ارتفاع پشتی صندلی را نیز بین 50 تا 82 سانتی متر توصیه کرده اند.
صندلی دانشجویی – دانش آموزی باید در قسمت قرار گرفتن گودی کمر (ارتفاع 15 تا 20 سانتی متر از پایین) داری یک قوس محدب و در قسمت پشت، دارای یک قوس مقعر باشد.

اصول طراحی صندلی ارگونومیک (صندلی دانشجویی – دانش آموزی)

همان طور که می دانید عارضه کمر درد، امروزه برای تمام افراد به نوعی وجود دارد. درصد زیادی از افراد مبتلا به کمر درد، از صندلی های غیر اصولی و غیر استاندارد استفاده می کنند. بیشترین قشر جامعه در این مورد، کارمندان و مدرسان، دانشجویان و دانش آموزان هستند. اگر فرد در طولانی مدت بر روی صندلی های غیر استاندارد بنشیند، به زودی دچار دردهای کمر خواهد شد.

لازم است در ضرورت رعایت اصول ارگونومی در طراحی صندلی دانشجویی، این مورد را نیز یادآور شویم:

نشستن بدون تحرک بر روی صندلی های ثابت که به صورت غیر استاندارد طراحی شده اند، تنش های زیادی را بر روی گردن، عضلات شانه و کتف وارد می آورد. از طرفی دیگر، فشار بر روی دیسک بین مهره ای، دردهای کمر را به دنبال خواهد داشت. عمق کم ناحیه نشیمن گاه صندلی، ناراحتی های جدی را در قسمت های عضلات، گردش خون و جریان لنفاوی ساق پا به وجود می آورد. مجموعه این تنش ها می تواند تنش ها و ناراحتی های بیشتری را به سیستم قلبی و عروقی وارد کند و اثرات بسیار ناگواری را بر اندام های گوارشی داشته باشد. با توجه به مسأله فوق، شرکت شیدکو توانسته است محصولاتی را تولید نماید که در نوع خود، بی نظیر بوده و در طراحی آنها تمام اصول ارگونومی رعایت شده است. ارگونومی صحیح، موجب می شود سلامت جسمی افراد، تضمین گردد و از بروز اثرات مخرب در شرایط بدنی و روانی دانشجویان جلوگیری خواهد کرد.

شرایط و قوانین ویژه ی طراحی صندلی های دانشجویی ارگونومی

1- طول قسمت کفی صندلی که اندام تحتانی فرد بر روی آن قرار می گیرد، هرگز نباید آنقدر زیاد باشد تا فرد مجبور شود برای تکیه دادن، بیش از حد به عقب برود؛ و نباید آنقدر کوتاه باشد که لبه صندلی در نشیمنگاه در زیر ران های فرد قرار بگیرد. در هر دو حالت، تعادل فرد بر هم می خورد، ساق پا و زانوها دچار ناراحتی می شود و از همه مهم تر، دردهای کمر به سراغ فرد خواهد رفت.

2- یکی دیگر از اصول طراحی صندلی دانشجویی و دانش آموزی با رعایت ارگونومی، توجه به ارتفاع مناسب صندلی ها است. ارتفاع مناسب برای صندلی برابر است با ارتفاع استاندارد که فرد در هنگام نشستن بر روی صندلی بتواند کف پاهای خود را کاملاً بر روی زمین قرار دهد. هنگامی که فرد روی صندلی می نشیند، نباید پاهای او آویزان باشند؛ چرا که این حالت موجب عدم تعادل او روی صندلی می گردد و همچنین احساس خواب رفتگی پاها، مور مور شدن و درد را به همراه خواهد داشت.

3- توجه به طراحی ارگونومی برای دسته صندلی دانشجویی – دانش آموزی، یکی دیگر از مواردی است که باید به آن دقت نمود. ارتفاع دسته صندلی ها نباید آنقدر زیاد باشد که فرد مجبور شود دست خود را بیش از اندازه بالا بیاورد و همچنین نباید آنقدر کوتاه باشد تا فرد برای نوشتن، مجبور باشد بر روی دسته خم شود. در هر دو صورت، آسیب های جدی به شانه ها، کتف، بازو، گردن و تمام قسمت های دست فرد وارد خواهد شد. در نهایت، این حالت چیزی جز درد و خستگی را در پی نخواهد داشت.

4- توجه به زاویه استاندارد میان نشیمن و قسمت پشتی صندلی، یکی دیگر از اصول طراحی صندلی دانشجویی ارگونومیک است. بررسی ها نشان داده اند که بهترین زاویه برای نشستن، حالتی است که قوس ستون مهره ها، مشابه با حالتی باشد که فرد در حالت ایستاده قرار دارد؛ این مقدار برابر با 135 درجه گزارش شده است.

5- در حالت نشسته، زاویه مناسب میان تنه و ران باید حدود 110 تا 115 درجه باشد. این حالت می تواند بهترین شرایط را برای کار کردن فرد و یا درس خواندن دانشجویان و دانش آموزان فراهم کند. تجربه و بررسی ها در همین راستا ثابت کرده اند که زوایای بین حدود 110 تا 130 درجه می تواند نسبت به حالت های دیگر، برای نشستن فرد روی صندلی ها مناسب تر باشد.

مهم ترین ویژگی های صندلی ارگونومیک خوب برای دانشجویان و دانش آموزان

1- ارگونومی نشیمن صندلی:

کفی یا نشیمن صندلی دانشجویی – دانش آموزی، یکی از مهم ترین قسمت صندلی به حساب می آید. تعیین ابعاد دقیق کفی صندلی باید بر اساس داده ها و اطلاعات محاسبه شده (طول ران ها و عرض باسن) برای افراد انجام گیرد. به همین دلیل، کارشناسان شرکت شیدکو با بررسی دقیق ابعاد بدن افراد و با در نظر گرفتن استانداردهای کلی، داده ها را به طور متوسط برای تولید صندلی ارگونومیک ارائه داده اند. در هر قسمت، مطالعه بر روی قشر دانشجویان و دانش آموزان انجام گرفته است و از همین رو شرکت شیدکو توانسته صندلی هایی بسیار مناسب و ایده آل برای این گروه تولید نماید.

2- انتخاب نوع مواد اولیه برای طراحی صندلی:

یکی از مهم ترین عوامل طراحی و تولید صندلی دانشجویی – دانش آموزی، انتخاب مواد اولیه مرغوب برای تهیه صندلی ها به ویژه برای ساخت کفی و پشتی آن ها است. کفی و پشتی صندلی ها باید قابلیت ارتجاعی داشته باشند، ضخامت و ابعاد استاندارد داشته و مواد اولیه بکار رفته در آن به گونه ای باشد که فشار ناشی از ران ها و لگن خاصره فرد را به تمام سطح، توزیع کند. تجربه ثابت کرده حدود 60 % وزن بدن دانش آموزان بر روی این قسمت از صندلی قرار دارد. به همین دلیل است که کفی صندلی را جزو مهم ترین موارد در طراحی ارگونومیک صندلی دانش آموزی- دانشجویی قرار می دهند.

3- کفی صندلی:

کفی صندلی ارگونومی باید به گونه ای ساخته شود که به مقدار بسیار کم به سمت بالا منحرف باشد. این عامل از سُر خوردن فرد هنگام نشستن روی صندلی جلوگیری می کند. همچنین لبه کفی صندلی باید دقیقاً زیر زانوی فرد قرار گیرد. پهنای کفی نیز بسیار مهم است چرا که اگر استاندارد نباشد، برای برخی از افراد موجب می شود هنگام نشستن روی صندلی، بخشی از بدن او از محدوده کفی خارج شود.

4-پشتی صندلی:

در طراحی ارگونومی صندلی دانشجویی – دانش آموزی، توجه به قسمت پشتی صندلی از اهمیت زیادی برخوردار است. برخی تصور می کنند زاویه قائمه 90 درجه برای پشتی صندلی مناسب است و باعث راحت نشستن فرد خواهد شد، در صورتیکه اینچنین نیست! بهترین زاویه میان پشتی و کفی صندلی، برای صندلی های دانشجویی – دانش آموزی، 105 تا 115 درجه است. به این مفهوم که فرد در هنگام نشستن بر روی صندلی، احساس می کند اندکی به عقب متمایل شده و حس بهتری دارد.

5-جنس رویه مناسب برای صندلی دانشجویی – دانش آموزی:

در کنار تمام اصول فیزیکی برای طراحی ارگونومیک صندلی دانشجویی، توجه به جزئی ترین مسائل نیز منجر به تولید محصولات باکیفیت خواهد شد. انتخاب رویه مناسب برای صندلی ها از تعریق زیاد بدن فرد جلوگیری می کند. رویه باید به نحوی انتخاب شود که تعادل دمایی را در حالت نشستن فرد روی صندلی بر هم نزند.

سخن پایانی

در پایان بحث، ضرورت و اهمیت طراحی تجهیزات آموزشی مطابق با اصول ارگونومی و همچنین با نظر به اهمیت ارگونومی آموزشی، لازم می دانیم مجدداً به برخی از مفاهیم بسیار مهم در این مورد اشاره کوتاه داشته باشیم:

آنچه ضرورت ارگونومی آموزشی را توجیه می سازد، ضرورت تضمین سلامتی جسمی و روانی تمام افرادی است که در محیط های آموزشی فعالیت می کنند.
در محیط های آموزشی، تمام افراد با تجهیزات زیادی سروکار دارند. هرگونه ضعف در طراحی ارگونومی و استاندارد این تجهیزات، ناراحتی ها، اختلالات، آسیب ها و دردهای حاد و مضمن را در پی خواهد داشت.
ناراحتی های ناشی از غیراستاندارد بودن تجهیزات آموزشی در طولانی مدت می تواند سلامت جسمی و روانی افراد را تهدید کند.
استفاده از تجهیزات غیر استاندارد موجب کاهش راندمان تدریس، یادگیری و همچنین سبب افزایش خستگی و فرسودگی بدنی خواهد بود.

بدین ترتیب رسالت ها و اهداف شرکت شیدکو بر مبنای طراحی اصولی تجهیزات آموزشی ارگونومی و تضمین سلامت جسمی و روانی اساتید، دانشجویان، دانش آموزان و آموزگاران است.